Anatomia zębów

Widzisz swoje zęby za każdym razem, gdy je myjesz (czyli co najmniej dwa razy dziennie!). Ale czy naprawdę je znasz? Znajomość anatomii zębów jest potrzebna po to, aby móc powiedzieć dentyście o wszelkich nieprawidłowościach lub zmianach, które wystąpiły między dwiema wizytami oraz aby dokładnie opisać problem. Oto krótki kurs anatomii zębów.

Szkliwo

Szkliwo jest najtwardszą tkanką w organizmie, twardszą niż kość. Ma grubość od 2 do 3 mm i jest cieńsze w okolicach dziąsła. Wbrew powszechnej opinii nie jest białe ani żółte, lecz przezroczyste. Składa się w 95–98% z hydroksyapatytu, czyli fosforanu wapnia. Jest to substancja głównie mineralna, której zadaniem jest ochrona zęba przed atakiem bakterii, ale także przed urazami i tarciem spowodowanym żuciem, upadkami itp. Ślina pomaga chronić szkliwo: zawiera pierwiastki regulujące pH jamy ustnej i dostarcza jonów fluorkowych, które są niezbędne do remineralizacji tej warstwy, dzięki czemu staje się ona bardziej wytrzymała.

Zębina

Podobnie jak szkliwo zębina jest substancją mineralną, ale jest mniej wytrzymała. Składa się w 70% z hydroksyapatytu i ma mniej lub bardziej żółte zabarwienie, w zależności od osoby. To właśnie zębina nadaje zębom kolor, widoczny dzięki przezroczystości szkliwa. Zębina jest pokryta kanalikami o średnicy około 1 mikrometra. Każdy kanalik zawiera wypustkę zębinową odontoblastu, która powstaje na obrzeżu miazgi. To właśnie odontoblasty umożliwiają regenerację zębiny i powodują nadwrażliwość zębów. Zębina jest pokryta szkliwem na koronie zęba (widocznej części zęba, gdy dziąsła są zdrowe), a następnie kością wyrostka zębodołowego i dziąsłem poniżej obszaru pokrytego szkliwem. Z tego powodu nigdy nie ma kontaktu ze środowiskiem jamy ustnej. Jeśli jednak do tego dojdzie, na przykład w przypadku recesji dziąseł, zębina łatwiej ulega atakom bakterii, które powodują ubytki w korzeniach.

Miazga

Miazga jest tkanką łączną znajdującą się wewnątrz zębiny. Jest to warstwa, która sprawia, że ząb „żyje” i jest wrażliwy na ciepło, zimno, ból itp. Poprzecinana jest nerwami oraz naczyniami limfatycznymi, krwionośnymi. Naczynia krwionośne miazgi przechodzą przez otwór wierzchołkowy do kości wyrostka zębodołowego i łączą się z naczyniami krwionośnymi twarzy. Dlatego też w przypadku głębokiego ubytku, który dotarł do miazgi, ból zęba rozprzestrzenia się na całą twarz.

Otwór wierzchołkowy

Naczynia krwionośne i nerwy z miazgi biegną w dół do korzenia i łączą się z kością wyrostka zębodołowego przez otwór wierzchołkowy, znajdujący się na końcu korzenia zęba.

Kość wyrostka zębodołowego

Nazwa kości wyrostka zębodołowego pochodzi od zębodołów, w których znajdują się zęby. Kość ta łączy się z kośćmi szczęki i żuchwy i jest chroniona przez dziąsła na poziomie zębów. Kość wyrostka zębodołowego odzwierciedla przemiany zęba w całym jego cyklu życiowym: tworzy się w tym samym czasie co on i zanika, gdy wypadnie, a w pustym miejscu nie zostanie założony substytut (implant, most lub proteza ruchoma). Ząb nie jest zamocowany ani wtopiony w kość wyrostka zębodołowego: jest z nim połączony za pomocą desmodontu, więzadła ozębnego, które umożliwia fizjologiczną ruchomość, ale jest niewidoczne gołym okiem.

Różne części zęba

Jak widzimy, ząb składa się z różnych elementów, co więcej, dzieli się na trzy „części”, których wysokość zależy od położenia względem dziąsła: 

• korona: jest to część zęba znajdująca się nad dziąsłem. Pokryta jest szkliwem, co zapewnia lepszą odporność na ataki bakterii i czynniki mechaniczne.
• szyjka zęba: jest to swego rodzaju granica pomiędzy koroną zęba a korzeniem, w miejscu połączenia z dziąsłem.
• korzeń: jest to część zęba znajdująca się w kości wyrostka zębodołowego. Na tym poziomie ząb nie jest już pokryty szkliwem, lecz cementem, który jest bardziej kruchy.