Przyczyny suchości w jamie ustnej

Kserostomia to nazwa używana przez lekarzy do określenia „suchości w jamie ustnej”. Jest to jeden z objawów występujących na skutek zmniejszenia wydzielania śliny przez gruczoły ślinowe (w terminologii medycznej określany jako „hiposaliwacja”) lub całkowitego braku wydzielania śliny (przez pracowników służby zdrowia określany jako „asjalia”). Uczucie suchości w jamie ustnej jest nie tylko nieprzyjemne, ale w znacznym stopniu zmienia jakość życia osób, które na nie cierpią. Przyczyny tej dolegliwości dzielą się na dwie kategorie: przyczyny będące konsekwencją zabiegów medycznych i przyczyny niemedyczne.

Medycznie uwarunkowane przyczyny kserostomii

Suchość w jamie ustnej może mieć przyczyny jatrogenne, czyli „powstałe na skutek procedury medycznej lub spowodowane przez nią”. Dotyczy to zwykle leczenia farmakologicznego i zabiegów wykonywanych w ramach leczenia patologii.

Leki powodujące suchość w jamie ustnej

W większości przypadków suchość w jamie ustnej leczy się farmakologicznie. Cztery na pięć leków powoduje kserostomię, co wyjaśnia udowodniony związek między nią a liczbą leków przyjmowanych każdego dnia. Lekarze powinni zwracać uwagę na to niepożądane działanie, ponieważ poważnie pogarsza ono jakość życia pacjentów i ma znaczący wpływ na stan zdrowia jamy ustnej. Główne rodzaje leków, które powodują kserostomię to: 

• leki cytotoksyczne, czyli cząsteczki, które zmieniają cykl rozrodczy komórek organizmu, a tym samym bezpośrednio uszkadzają ślinianki. Stosuje się je w leczeniu onkologicznym, dermatologicznym lub reumatologicznym;
• leki o działaniu cholinergicznym, które blokują działanie neuroprzekaźnika;
• niektóre rodzaje leków psychotropowych, w tym leki przeciwdepresyjne, benzodiazepiny lub leki przeciwhistaminowe;
• opioidy, tj. środki przeciwbólowe zawierające cząsteczki będące pochodnymi morfiny;
• środki działające na układ współczulny, który jest odpowiedzialny za aktywność narządów trzewnych i automatyczne funkcje organizmu;
• diuretyki.

Suchość w jamie ustnej jest w tym przypadku tymczasowa: ustępuje po zaprzestaniu leczenia.

Procedury medyczne powodujące suchość w jamie ustnej

Kserostomia może być również spowodowana radioterapią okolicy szyjno-twarzowej, stosowaną w leczeniu nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego (tj. nowotworów złośliwych zlokalizowanych w jamie ustnej, wargach, śliniankach, jamie nosowej, zatokach, gardle, krtani itp.) Suchość w jamie ustnej w tym przypadku jest nieodwracalna i poważna.

Inne przyczyny suchości w jamie ustnej

Istnieją również inne przyczyny suchości w jamie ustnej. niezwiązane z procedurą medyczną lub leczeniem farmakologicznym: 

• zespół Gougerota-Sjögrena, czyli choroba autoimmunologiczna, która charakteryzuje się uszkodzeniem gruczołów łzowych i ślinowych;
• choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi, zwłaszcza po przeszczepie szpiku kostnego;
• cukrzyca typu 2;
• odwodnienie, które należy natychmiast opanować;
• depresja i lęk;
• infekcja wirusowa.