Gezwollen tandvlees: oorzaken, behandeling en preventie

Wat is gezwollen tandvlees en hoe herkent u het?

Gezwollen tandvlees wordt veroorzaakt door ontsteking van het tandvlees rondom de tanden. Deze zwelling kan variëren van mild tot ernstig en is vaak een teken van een onderliggend probleem dat medische aandacht vereist. Als u de tekenen van gezwollen tandvlees herkent, kunt u ernstigere complicaties voorkomen.

Kenmerken en symptomen van gezwollen tandvlees

Gezwollen tandvlees is vaak te zien als een kleurverandering, van koraalroze naar felrood of paars. Zwelling van het tandvlees kan gepaard gaan met bloeden tijdens het tandenpoetsen of het gebruik van een botsteltje of interdentale flossdraad. Andere veel voorkomende symptomen zijn verhoogde gevoeligheid, ontsteking van het tandvlees die zich uitbreidt naar alle ondersteunende structuren van de tanden.

De pijn herkennen die gepaard gaat met gezwollen tandvlees

De mate van pijn die gepaard gaat met gezwollen tandvlees kan van persoon tot persoon verschillen en hangt vaak af van de onderliggende oorzaak van de ontsteking. Een milde gingivitis kan bijvoorbeeld weinig tot matige pijn veroorzaken, die meestal meer merkbaar is bij het tandenpoetsen. Aan de andere kant kan een ernstigere ontsteking, zoals een abces, parodontitis (als deze erg ver gevorderd is) of het septum-syndroom, gekenmerkt door gezwollen tandvlees tussen twee tanden, leiden tot intense en aanhoudende pijn.  
Het is belangrijk te weten dat zelfs als er geen pijn is, regelmatig opgezwollen tandvlees zonder duidelijke reden door een tandarts beoordeeld moet worden, omdat veel tandvleesaandoeningen gemakkelijker te behandelen zijn als ze in een vroeg stadium ontdekt worden. 

Waarom is mijn tandvlees gezwollen?

Opgezwollen tandvlees is een teken dat niet genegeerd mag worden. Gezond tandvlees is koraalroze, heeft een "korrelige" textuur, een beetje zoals de schil van een sinaasappel, en is stevig. Als het rood, helemaal glad en/of gezwollen wordt, ga dan naar uw tandarts voor een diagnose en de juiste behandeling. Er zijn veel oorzaken voor gezwollen tandvlees.

Parodontitis of gingivitis

De meest voorkomende oorzaak van gezwollen tandvlees is gingivitis. Dit is een ontsteking van het tandvlees als gevolg van de ophoping van tandplak onder het tandvlees. Om te voorkomen dat gingivitis zich ontwikkelt tot parodontitis, is een behandeling nodig. Parodontitis is een ernstigere aandoening die het bot en andere weefsels die de tanden op hun plaats houden, kan beschadigen. 
Hoewel gezwollen tandvlees niet systematisch aanwezig is bij gingivitis of parodontitis, wordt het vaak waargenomen als symptoom van deze ziekten. Verschillende factoren kunnen het ontstaan en de progressie van deze parodontale aandoeningen beïnvloeden, zoals:

• Hormonale veranderingen en zwangerschap: Periodes van hormonale veranderingen, zoals zwangerschap, kunnen het tandvlees gevoeliger maken voor gingivitis, ook wel "zwangerschapsgingivitis" of "tandvleesontsteking tijdens de zwangerschap" genoemd. Tijdens de zwangerschap kunnen verhoogde hormoonspiegels de reactie van het tandvlees op tandplak versterken. Dit leidt tot meer uitgesproken ontstekingen. 
• Roken, alcohol en medicatie: Roken beïnvloedt het vermogen van het lichaam om ontstekingen te bestrijden, kan de symptomen van bepaalde ziekten maskeren door vaatvernauwing en kan ook leiden tot een langzamere genezing van het tandvleesweefsel. Ook overmatig alcoholgebruik en bepaalde geneesmiddelen kunnen het microbiële evenwicht in de mond verstoren en de immuunrespons verminderen. Deze factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van een mondgezondheidsprobleem. 
• Systemische ziekten die het tandvlees aantasten: Diabetes, hart- en vaatziekten en HIV kunnen de gezondheid van het tandvlees beïnvloeden. HIV verzwakt bijvoorbeeld het immuunsysteem en kan daardoor ontstekingen beïnvloeden, waardoor het tandvlees kwetsbaarder wordt voor infecties en de symptomen van parodontitis verergeren. Hart- en vaatziekten kunnen leiden tot een droge mond, een factor die vaak verantwoordelijk is voor tandvleesaandoeningen. 

Een abces

Een tandabces is een ophoping van etter die zich vormt als gevolg van een bacteriële infectie. Het gaat vaak gepaard met gezwollen tandvlees en intense pijn. Het abces kan er soms uitzien als een puistje op het tandvlees en hiervoor is dringend tandheelkundig ingrijpen nodig om het te behandelen en te voorkomen dat de ontsteking zich uitbreidt.

Slecht passende tandprothese of beugel

Beugels en tandprothesen zijn ontworpen om de functie en esthetiek van uw mond te verbeteren, maar als ze niet goed passen of te oud zijn, kunnen ze tot problemen leiden. Een onjuiste pasvorm kan niet alleen oncomfortabel zijn, maar ook wondjes en irritatie in de mond veroorzaken. Dit kan op zijn beurt leiden tot gezwollen tandvlees. Bovendien kunnen deze apparaten tandplak en voedselresten vasthouden, waardoor het risico op tandvleesontsteking toeneemt. 
Zorg voor een onberispelijke mondhygiëne door voorzichtig te poetsen rondom een beugel en gebruik een borsteltje of interdentale flosdraad die geschikt is voor een beugel. Ook een tandprothese moet regelmatig worden gereinigd met producten die uw tandarts heeft aanbevolen. 
Raadpleeg tot slot regelmatig uw tandarts of orthodontist. Dankzij deze bezoeken kunt u uw beugel of prothese aanpassen voor een goede pasvorm en de gezondheid van uw tandvlees controleren. 

Andere mogelijke oorzaken

Andere factoren kunnen wondjes zijn veroorzaakt door verwondingen, ontstekingen of allergische reacties op bepaalde voeding of geneesmiddelen, en zelfs virale of schimmelinfecties. Elk geval vereist specifieke aandacht om de precieze oorzaak van de zwelling vast te stellen en op de juiste manier te behandelen.

Gezonde tanden, de sleutel tot gezond tandvlees

Gezonde tanden hangen onlosmakelijk samen met gezond tandvlees. Elke tand is verankerd door weefsels en structuren die zijn positie ondersteunen en zijn werking vergemakkelijken. Als de tanden gezond zijn, helpen ze de structurele integriteit van het tandvlees en andere parodontale weefsels te behouden en bieden ze optimale bescherming tegen infecties en ontstekingen. Tandproblemen zoals gaatjes, erosie van het glazuur of slecht geplaatste tanden kunnen echter niches creëren waar tandplak zich gemakkelijker kan ophopen. Deze ophoping verhoogt het risico op gingivitis en vervolgens parodontitis. 

Hoe verlicht u gezwollen tandvlees?

Eerste ingeving: raadpleeg een arts

De eerste stap in de behandeling van gezwollen tandvlees moet altijd een raadpleging bij een tandarts of mondhygiënist zijn. Een mondhygiënist kan de staat van uw tandvlees beoordelen, de onderliggende oorzaak van de ontsteking bepalen en de juiste behandeling aanbevelen. Dit kan variëren van een eenvoudige verandering in uw tandverzorgingsroutine tot meer specifieke ingrepen zoals professionele reiniging, geneesmiddelen of zelfs een operatie in het geval van ernstigere aandoeningen.

Mondhygiëne: mijn routine tegen geïrriteerd tandvlees

Als u eenmaal bij uw tandarts bent geweest en de diagnose is gesteld, zorg er dan voor dat u een goede mondhygiëneroutine volgt om de ontsteking onder controle te krijgen, de pijn te verlichten en uw tandvlees te verzorgen.

Behandeling en preventie van gezwollen tandvlees

Behandelmethoden bij de tandarts 

Wanneer u een tandarts raadpleegt over gezwollen tandvlees, kan hij verschillende behandelingsopties overwegen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de ontsteking.

• Professionele reiniging: uw tandarts verwijdert tandsteen, wat nodig is omdat dit niet verwijderd kan worden door poetsen: bovendien worden bepaalde gebieden soms niet goed gepoetst. Er kan ook schaving worden uitgevoerd onder het tandvlees. Dit type behandeling verwijdert geïnfecteerd parodontaal weefsel en is een meer "chirurgische" ingreep. 
• Medicatie: bepaalde geneesmiddelen kunnen worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen en de bacteriële infecties die verantwoordelijk zijn voor ontstekingen te bestrijden. Zo niet, dan kan er ook pijnstillende medicatie worden voorgeschreven. 
• Parodontale chirurgie: in gevallen van gevorderde parodontitis kan een operatie nodig zijn om de parodontale weefsels te behandelen. De stomatoloog kan dan behandelingen voorschrijven op basis van de behoeften van de patiënt, om de functie en esthetiek van het getroffen gebied te herstellen. 
• Behandeling thuis: uw tandarts kan u ook advies geven over goede praktijken en de juiste verzorging om uw mondverzorgingsroutine thuis te verbeteren. 

Hoe kan ik gezwollen tandvlees voorkomen? 

Gezwollen tandvlees voorkomen is in wezen een kwestie van goede mondhygiëne en gezonde leefgewoonten. Hier volgen enkele preventieve tips: 

• Zorg voor een goede mondhygiëne: poets uw tanden minstens twee keer per dag met tandpasta met fluor, gebruik dagelijks flosdraad en een interdentaal borsteltje en gebruik een geschikt mondwater om bacteriële tandplak te helpen verminderen.
• Gezonde voeding: vermijd tussendoortjes eten (geen vast voedsel of suikerhoudende dranken tussen de maaltijden door), want dat kan gaatjes en bacteriegroei in de mond bevorderen. Eet voeding met veel verse groenten en fruit om uw algemene gezondheid een duwtje in de rug te geven, waaronder die van uw tandvlees. 
• Regelmatige bezoeken aan de tandarts: regelmatige tandartscontroles en professionele reiniging kunnen problemen opsporen en behandelen voordat ze ernstig worden. 

De UFSBD (Union Française pour la Santé Bucco-Dentaire) raadt aan om minstens één keer per jaar naar de tandarts te gaan en tandsteen te laten verwijderen. 

Gezwollen tandvlees: wat u moet weten

Gezwollen tandvlees kan een teken zijn van een mondinfectie. Zorg dagelijks voor een goede mondhygiëne en ga regelmatig naar uw tandarts voor controle. Als de zwelling aanhoudt of gepaard gaat met pijn, bloedingen of etter, raadpleeg dan onmiddellijk een arts voor een behandeling en om de oorzaak van de zwelling te achterhalen.